Xơ vữa động mạch là gì

Chắc hẳn bạn đã nghe nhiều về XVĐM nhưng bạn đã thực sự hiểu rõ về căn bệnh này là gì chưa. Hãy hiểu một cách đơn giản rằng. XVĐM là sự tích tụ của chất béo, cholesterol và các chất khác trong và trên thành động mạch của bạn. Sự tích tụ này dẫn đến hình thành các mảng bám. Các mảng bám có thể khiến mạch máu của bạn thu hẹp, cản trở lưu lượng máu. Các cục máu đông cũng có thể hình thành gây tắc nghẽn mạch máu, làm tăng nguy cơ đội quỵ và nhồi máu cơ tim.

XVĐM là một bệnh tiến triển chậm, có thể bắt đầu ngay từ khi còn nhỏ. Mặc dù nguyên nhân chính xác chưa được biết rõ, nhưng bệnh có thể do lớp tế bào nội mạc của mạch máu bị tổn thương vì một nguyên nhân nào đó. Khi lớp tế bào này bị tổn thương, các tế bào máu và các chất khác thường tụ lại tại vị trí bị thương và hình thành các mảng bám. 

Các yếu tố nguy cơ của bệnh

Dưới đây là các yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ mắc phải XVĐM:

Các yếu tố nguy cơ không thay đổi được: 

- Tuổi tác: Khi bạn già đi, các mảng bám tích tụ đủ có thể dẫn đến các mảng bám xơ vữa. Ở nam giới, nguy cơ tăng lên sau 45 tuổi, trong khi ở phụ nữ, nguy cơ tăng sau 55 tuổi.

- Giới tính: Nam có nguy cơ có xơ vữa cao hơn nữ (nam/nữ = 5/1).

- Tiền sử gia đình: Và đừng quên yếu tố tiền sử gia đình. Hãy lưu ý nếu cha hoặc anh trai bạn được chẩn đoán mắc bệnh tim trước 55 tuổi, hoặc nếu mẹ hoặc chị gái được chẩn đoán mắc bệnh tim trước 65 tuổi 

Yếu tố di truyền với xơ vữa động mạch

Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi:

- Thuốc lá: Nguy cơ tương quan với số gói thuốc lá/năm. Hút thuốc làm tổn thương và thắt chặt các mạch máu, tăng mức cholesterol và tăng huyết áp

- Chế độ ăn: Chế độ ăn nhiều acid béo bão hòa thì gây XVĐM cao do làm gia tăng tỷ lệ LDL - Cholesterol.

- Uống rượu: Rượu làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp và làm tăng các triglycerid.

- Béo phì: Thừa cân béo phì thường có lượng mỡ trong cơ thể ở mức cao, gây tăng nguy cơ XVĐM. Đánh giá dựa vào chỉ số khối cơ thể (BMI = Body mass index).

Bình thường BMI từ 20 - 25 ở nam và 19 - 24 ở nữ. Béo phì bệnh lý khi BMI > 40. Béo phì kiểu nam (vòng bụng > 102  cm ở nam và > 88 cm ở nữ) là có nguy cơ xơ vữa cao nhất.

- Vận động: Vận động thể dục ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của bạn. Hãy nhớ vận động mỗi ngày để duy trì một sức khỏe tốt nhé

- Các yếu tố tinh thần - xã hội.

Các bệnh lí nguy cơ

Mức Cholesterol trong máu không tốt: cholesterol LDL cao (hay còn gọi là cholesterol xấu) và cholesterol HDL thấp (hay còn gọi là cholesterol tốt)

Huyết áp cao: Nếu huyết áp bạn duy trì hoặc trên mức 140/90 thì sẽ có nguy cơ mắc XVĐM đấy nhé

Tiểu đường: Tiểu đường gây ra tổn thương ở tế bào nội mạc, làm rối loạn chức năng mạch máu, dần dần tạo thành các mảng xơ vữa

Tiểu đường với xơ vữa động mạch

Dấu hiệu của bệnh xơ vữa động mạch

Trong giai đoạn sớm của bệnh, bạn sẽ hầu như không thấy dấu hiệu gì của bệnh. Triệu chứng chỉ xuất hiện khi động mạch bị thu hẹp hoặc bị tắc nghẽn đến mức nó không đủ cung cấp máu và oxy đến nuôi các cơ quan cho cơ thể. Đôi khi các cục máu đông chặn hoàn toàn dòng chảy của máu, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Các triệu chứng của bệnh như thế nào sẽ phụ thuộc vào vị trí của bệnh. Ví dụ:

  • Nếu bạn bị XVĐM trong động mạch tim, bạn có thể có các triệu chứng ở vùng gần tim, ví dụ như đau ngực hoặc đau thắt ngực.
  • Nếu bạn bị XVĐM trong động mạch dẫn đến não: Đôi khi bạn sẽ cảm thấy đột ngột tê hoặc yếu ở tay, chân, khó nói hoặc nói lắp, mất thị lực tạm thời ở một mắt hoặc cơ mặt bị xệ. Bạn không thể lơ là những dấu hiệu này dù nó xuất hiện thoáng qua hoặc rất nhẹ. Lí do là bởi vì những dấu hiệu này báo hiệu một cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA). Việc phát hiện sớm rất quan trong vì nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển thành đột quỵ.
  • Nếu bạn bị XVĐM ở tay và chân: Bạn có thể có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh ở động mạch ngoại vi, chẳng hạn như đau chân khi đi bộ hoặc giảm huyết áp ở một chi bị ảnh hưởng.
  • Nếu bạn bị XVĐM trong động mạch dẫn đến thận: Bạn sẽ dễ bị cao huyết áp hoặc suy thận.

Phòng ngừa bệnh xơ vữa động mạch

Thay đổi lối sống có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh XVĐM. Dưới đây là một vài lời khuyên dành cho bạn:

  • Bỏ hút thuốc
  • Ăn thực phẩm lành mạnh
  • Tập thể dục thường xuyên
  • Duy trì cân nặng hợp lý
  • Kiểm tra và duy trì huyết áp khỏe mạnh
  • Kiểm tra và duy trì lượng cholesterol và lượng đường trong máu khỏe mạnh

Kết luận

Tuy Xơ vữa động mạch làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh nguy hiểm nhưng bạn vẫn có thể phòng ngừa được căn bệnh này. Hãy cùng Sanct Bernhard Việt Nam duy trì một lối sống khỏe mạnh để phòng tránh căn bệnh này.